Nieuws

Het bestuur van de VGVZ is erg blij te kunnen melden dat Ralf Smeets (52) benoemd zal worden als directeur. Hij volgt hiermee Robert Koorneef op, die in september met pensioen gaat.

Ralf is ongetwijfeld bij een aantal leden bekend vanwege zijn functie als beleidsmedewerker, die hij van 2012 tot en met 2016 vervulde, en vanaf eind 2020 opnieuw. Hij is godsdienstwetenschapper en heeft als geestelijk verzorger gewerkt in de ouderenzorg en in ziekenhuis Zuyderland. Daarnaast werkt hij ook (part-time) als ethicus voor VWS.

Het bestuur en de collega’s van het stafbureau hebben alle vertrouwen in Ralf, en zien uit naar een goede samenwerking.

Palliatieve zorg is een steeds groter wordend onderdeel van ons werk als geestelijk verzorger. In hoeverre speelt het eigen levensbeschouwelijk domein een rol in hoe we werken? Opent religie deuren of werpt het vooral grenzen op, wanneer het gaat over het schemergebied tussen leven en sterven? Graag willen we als protestantse sectorraad met de andere levensbeschouwelijke sectoren optrekken om een conferentie te organiseren over ‘palliatieve zorg met hart en ziel’.  Meld je aan bij s.visser@antoniusziekenhuis.nl.

Wij vernamen het overlijden op 72-jarige leeftijd van Jan Hein Mooren, lid van verdienste van de VGVZ.

Jan Hein Mooren

Jan Hein Mooren begon zijn carrière in 1974 als docent psychologie aan het Humanistisch Opleidings Instituut. Hij raakte gebiologeerd door de vraag wat geestelijke begeleiding precies is.

Existentiële vragen
Mooren verdiepte zich in het beroepseigene van geestelijke begeleiding, dook in de literatuur en voerde gesprekken met Jaap van Praag (oprichter van het Humanistisch Verbond) en studenten. “Gaandeweg kreeg ik door dat geestelijke begeleiding vaak gaat over vragen die existentiëler zijn dan de vragen die bij psychotherapie aan de orde komen. Ook als je psychisch gezond bent, kom je met bestaansvragen en levensbeschouwelijke thema’s in aanraking. Misschien zelfs fundamenteler. Psychiatrie is een ander vak: de mensen waarmee je dan werkt, staan veel meer in een overlevingsstand, in plaats van in een leefstand. Mij werd steeds duidelijker dat geestelijke verzorging een belangrijke waarde op zich heeft.”

Hij verwoordde dit in het zogenaamde gele boekje Geestelijke Verzorging en Psychotherapie, dat hij schreef in opdracht van het Katholiek Studiecentrum Geestelijke Volksgezondheid. De publicatie staat bij veel geestelijk verzorgers op de plank en is nog steeds relevant.
In de jaren tachtig werd hij lid en later voorzitter van de Commissie Geestelijke verzorging van de Nationale Ziekenhuisraad (NZR). Mooren raakte nauw betrokken bij het schrijven, denken en praten over het rapport van die commissie: Dienst Geestelijke Verzorging in organisatie en beleid (1987). Intussen bleef hij lesgeven en hield hij zich intensief bezig met de ontwikkeling van het vakgebied.

Raadgever van de VGVZ
Jan Hein Mooren was gedurende vele jaren een wijs en gewaardeerd raadgever van de VGVZ.

In 2007 werd hij voorzitter van de Commissie Ambtelijke Binding met als opdracht om te beschrijven welke rol en betekenis de ambtelijke binding voor het beroep geestelijk verzorger heeft, en hoe deze gestalte moest krijgen voor diegenen die opgeleid werden als geestelijk verzorgers.
Van 2010 tot en met 2013 was hij namens het Humanistisch Verbond lid van de Regiegroep toekomstig bestel geestelijke verzorging onder leiding van Eimert van Middelkoop die als opdracht had de bekwaamheid en de bevoegdheid voor geestelijk verzorgers eenduidig te beschrijven, zodat er een kwaliteitsregister voor geestelijk verzorgers tot stand kon komen waarin alle werkzame geestelijk verzorgers geregistreerd konden worden.
Van 2013 tot en met 2015 was hij lid van de Commissie Herziening Beroepsstandaard onder leiding van Joost Verhoef die als opdracht had de eerste Beroepsstandaard van de VGVZ uit 2002 te herzien gezien alle ontwikkelingen die er hadden plaatsgevonden. In 2015 verscheen de tweede Beroepsstandaard die nu nog steeds actueel is.

Lid van verdienste van de VGVZ
Bij zijn pensionering als docent van de Universiteit van de Humanistiek werd hij door het bestuur van de VGVZ in 2013 benoemd tot lid van verdienste. Hij is de enige persoon in de geschiedenis van de VGVZ die deze eer ontvangen heeft. Hij droeg het bijbehorende insigne met veel trots.
De VGVZ is hem grote dank verschuldigd voor zijn inzet gedurende 45 jaar.

Het bestuur en de medewerkers van de VGVZ wensen zijn familie en vrienden veel sterkte.

Rouwkaart J.H.M. Mooren

Zijne Majesteit de Koning heeft donderdagmiddag 3 december online gesproken met vertegenwoordigers van de VGVZ over hun werk en de impact van de coronapandemie.

Koning Willem-Alexander sprak met Robert Koorneef, Ayse Turk, Desiree van der Hijden (beiden werkzaam in het ziekenhuis), Lisa van Duijvenbooden (GGZ) en Karin Seijdell (verstandelijk gehandicaptenzorg en geestelijke verzorging thuis) over hun werk in coronatijd. Het gesprek ging over de ondersteuning die zij bieden aan cliënten, patiënten, familieleden en zorgmedewerkers en de specifieke hulp die gevraagd en geboden wordt tijdens de coronapandemie. Daarnaast kwam onder meer de verhoogde werkdruk aan bod.

Gedeelde lockdown
Corona raakt ons allemaal. Desiree beschreef hoe Corona de dood als gespreksonderwerp heeft genormaliseerd. Het grillige verloop

van de ziekte zorgt voor veel onmacht bij zorgverleners. Kwetsbaarheid is daarmee een normaler gespreksonderwerp geworden. En ook andere zorgverleners dan geestelijk verzorgers zijn nu te vinden in de bloementuin van het ziekenhuis waar overleden patiënten worden herdacht. Vanuit de psychiatrie vertelde Lisa hoe cliënten die langdurig op het instellingsterrein wonen, ineens het gevoel hadden dat heel Nederland hun ervaring deelde, van lockdown en onvrijheid.

Karin vertelde over de grote impact van Corona op het leven van mensen met een verstandelijke beperking: over het beperken van familiebezoek en de chaos die corona in hun leven bracht. Maar ook over nieuwe, waardevolle manieren om samen te leven en afscheid te nemen. Ayse vertelde over haar ervaringen met peer support en met het ondersteunen van patiënten.

Korte impressie gesprek met de Koning
(downloadbaar bestand – link verloopt op 11 december 2020)

Betrokken
De koning vroeg in het bijzonder naar de eigen ervaringen van de geestelijk verzorgers. Het was een open gesprek.

Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima spreken per telefoon, in videogesprekken en waar mogelijk tijdens werkbezoeken met betrokkenen over de gevolgen van de coronacrisis en de inzet van zovelen ter bestrijding van de pandemie.

Op 9 september heeft Anke Liefbroer aan de Vrije Universiteit Amsterdam met succes haar proefschrift ‘Interfaith spiritual care’ verdedigd. Haar dissertatie gaat over de rol van levensbeschouwelijke verschillen in de praktijk van geestelijke verzorging. Deze rol onderzocht zij aan de hand van literatuurstudie, vragenlijstonderzoek onder geestelijk verzorgers en zorgontvangers, en analyse van gespreksopnamen tussen geestelijk verzorgers en hun gesprekspartners. Een voornaamste bevinding is dat levensbeschouwelijke verschillen in relatie tot verbondenheid aan tradities in de praktijk van geestelijk verzorgers meestal geen of een zeer geringe rol spelen. Geestelijk verzorgers lijken in staat met levensbeschouwelijke verschillen om te gaan door zingeving en existentiële thema’s op generieke wijze bespreekbaar te maken.

Een samenvatting van het proefschrift en nog meer info vind je hier.

Op 14 september heeft collega Nico van der Leer aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht met succes zijn proefschrift “Zinvolle zorg in het verpleeghuis en de rol van de geestelijk verzorger” verdedigd. Uitgangspunt van zijn studie is dat zorg en zin met elkaar samenhangen, hoe deze samenhang er in de zorgpraktijk uit ziet heeft hij kwalitatief-empirisch onderzocht.

Meer…

Direct gesprekken aanvragen met een geestelijk verzorger in de thuissituatie

Iedereen die met ziekte, verlies of kwetsbaarheid te maken krijgt kan vragen hebben als: Wat betekent dit voor mij? Hoe kan ik verder? Waar ontleen ik kracht aan? Vanaf nu kan iedereen die over deze levensvragen wil praten bellen naar 085 004 3063 om gesprekken met een geestelijk verzorger thuis aan te vragen. Ook zorgverleners kunnen naar dit nieuwe nummer doorverwijzen.

Voor onderstaande groepen wordt een aantal gesprekken vergoed:

• thuiswonenden van 50 jaar en ouder
• mensen met een ongeneeslijke aandoening en hun naasten
• kinderen en jongeren t/m 18 jaar die ongeneeslijk ziek zijn en hun naasten

Vraag een gesprek aan

Het landelijk nummer is: 085 004 3063 (lokaal tarief). Na het intoetsen van een postcode wordt u doorverbonden met een regionaal contactpunt.

Ook nu, in tijden van corona, zijn gesprekken thuis mogelijk. Er wordt gewerkt volgens de richtlijnen van het RIVM.

Meer informatie over levensvragen: www.geestelijkeverzorging.nl/levensvragen

Het juni-nummer van TGV is voor een groot deel gewijd aan hoe geestelijk verzorgers zijn omgegaan met de corona-crisis.

Als voorproefje alvast twee artikelen: Afscheidsrituelen in tijden van corona  (Joanna Wojtkowiak en Esli Jongen), en een column van collega Marieke Schoenmakers.

Een samenhangende benadering voor het hele dementietraject, vanuit het perspectief van personen met dementie en hun mantelzorgers. Dat is de kern van de nieuwe Zorgstandaard Dementie, die vandaag is gepresenteerd. De Zorgstandaard ondersteunt hiermee dementienetwerken om hun dementiezorg te verbeteren, persoonsgericht en integraal. Het Zorginstituut heeft de Zorgstandaard Dementie geautoriseerd nadat meer dan 20 partijen deze hebben onderschreven. Daaronder vertegenwoordigers van zorgorganisaties, cliënten en mantelzorgers en de zorgverzekeraars, en vele beroepsorganisaties. De Zorgstandaard Dementie 2020 vervangt die uit 2013.

‘Wij hebben nu een heldere visie ontwikkeld op persoonsgerichte en integrale zorg voor personen met dementie én mantelzorgers’, vertelt Robbert Huijsman, voorzitter van de werkgroep. ‘Kern daarvan is het mensbeeld in plaats van het ziektebeeld: zo lang mogelijk méns zijn en regie houden, met gezamenlijke besluitvorming en respect voor de eigen wensen en behoeften van de unieke persoon, ook bij gevorderde dementie.’

Juiste hulp op juiste moment

Die visie is doorvertaald naar alle fasen van het dementietraject, van de niet-pluisfase tot en met de stervensfase en de nazorg voor mantelzorgers, opdat de juiste persoon de juiste hulp op het juiste moment kan geven.  Huijsman: ‘De integraliteit hebben we verder doorontwikkeld op de niveaus van professional, organisatie en stelsel, met hoekstenen zoals één zorgleefplan, casemanagement en gecoördineerde netwerkzorg. Uiteindelijk zijn we gekomen tot 25 concrete aanbevelingen voor wat goede dementiezorg en -ondersteuning is. Ook hebben we 12 kwaliteitsindicatoren benoemd. Die zijn overigens niet verplicht maar alle betrokken partijen hebben die omarmd als hulpmiddel voor leren en verbeteren.’

Gezamenlijkheid

De focus van de Zorgstandaard Dementie ligt op het wat en waarom van persoonsgerichte en integrale zorg, niet op het wie en hoe. Projectleider Rinske Boomstra: ‘Die uitwerking van wie en hoe hoort thuis in richtlijnontwikkeling en regionale zorgprogrammering. Daar liggen ook de prestaties, contractering en eventuele verantwoording. Met deze Zorgstandaard Dementie geven we vooral een verbindende visie en een perspectief om het hele dementietraject te kunnen verbeteren. En het mooie is dat we hem echt in gezamenlijkheid hebben ontwikkeld.’

Zingeving essentieel thema

Tim van Iersel van de Landelijke Vereniging voor Geestelijk Verzorgers (VGVZ): ‘Dementie beïnvloedt hoe iemand in het leven staat, wat hij of zij belangrijk vindt en wat nog zin geeft in het leven. Wij zijn daarom blij met deze nieuwe Zorgstandaard, waarin zingeving een essentieel thema is en er aandacht is voor ethische dilemma’s. De VGVZ onderschrijft de Zorgstandaard van harte, omdat ze erop vertrouwt dat het de zorg voor mensen met dementie en hun naasten verbetert en hen daarmee helpt het leven zinvol te blijven vormgeven. Daarom brengt de VGVZ deze Zorgstandaard onder haar leden onder de aandacht en stimuleren we samenwerking met andere beroepsgroepen. Want alleen samen kunnen we goede en zinvolle zorg voor mensen met dementie en hun naasten realiseren.’

Kennisdossiers

De herziening van de Zorgstandaard Dementie vond plaats als onderdeel van het praktijkverbeterprogramma Dementiezorg voor Elkaar. Dat programma ondersteunt dementienetwerken ook bij de implementatie van de aanbevelingen en ontwikkelt daarvoor kennisdossiers. De Zorgstandaard Dementie is ontwikkeld volgens de Aqua-leidraad voor kwaliteitsstandaarden.

De belangrijkste veranderingen:

• Duidelijke positionering van persoonsgericht (model van Kitwood) en integraal (het regenboogmodel van Valentijn);
• Samenhangende benadering van het hele dementietraject, van zorg én ondersteuning voor mensen met dementie en hun naasten;
• Aandacht voor mensen met een migratie-achtergrond en jonge mensen met dementie;
• 25 concrete aanbevelingen en 12 (niet verplichtende) kwaliteitsindicatoren (structuur, proces en uitkomst);
• Breed draagvlak: meer dan 20 beroeps- en belangenorganisaties, ook betrokken geweest bij de totstandkoming, onderschrijven de Zorgstandaard Dementie;
• Veel compacter

De Zorgstandaard Dementie 2020 en de bijbehorende publieksversie van Alzheimer Nederland zijn in te zien en te downloaden op http://zorgstandaarddementie.nl.