Titel onderzoek Klaar om het leven op te geven. Een onderzoek naar de geleefde ervaringen van ouderen die hun leven als voltooid en niet langer de moeite waard beschouwen

(Ready to give up on life: A study into the lived experiences of older people who consider their lives to be completed and no longer worth living)

Naam onderzoeker Els (E.J.) Wijngaarden
Naam instelling Universiteit voor Humanistiek
Werkgever Tao of Care; Universiteit voor Humanistiek
Projectpartners Gefinancierd door NWO (projectnummer: 023.001.035)
Mailadres e.vanwijngaarden@uvh.nl
Begeleiders prof. dr. Carlo Leget, en prof. dr. Anne Goossensen, beiden Universiteit voor Humanistiek
Context onderzoek Promotieonderzoek, als buitenpromovendus
Korte omschrijving Dit promotieonderzoek geeft een kwalitatief fenomenologische analyse van de geleefde ervaring van ouderen die hun leven als ‘voltooid’ beschouwen en de wens hebben om hun levenseinde zelf te bepalen.

De volgende onderzoeksvragen stonden centraal:

1) Wat is de essentie van de geleefde ervaring van ouderen die hun leven als voltooid beschouwen en de wens hebben om hun levenseinde zelf te regisseren (zonder dat zij lijden aan een levensbedreigende ziekte of een psychiatrische stoornis)?

2) Wat betekent het om te leven met de intentie van een zelfgekozen levenseinde (in de periode tussen het voornemen en het al dan niet daadwerkelijk beëindigen van het leven)?

3) Wat zijn de morele vraagstukken rond het fenomeen van voltooid leven die in het wetenschappelijke, publieke en klinische debat moeten worden geadresseerd? Hoe kan de thematiek geduid en geëvalueerd worden vanuit (zorg)ethisch perspectief?

Deelnemers aan het onderzoek waren 25 Nederlandse wilsbekwame ouderen (met een gemiddelde leeftijd van 82 jaar) zonder terminale ziekte of (gediagnostiseerde) psychische aandoening. De deelnemende ouderen hadden een heel diverse levensbeschouwelijke achtergrond.

Resultaat

Het onderzoek laat zien dat de essentie van het fenomeen voltooid leven kan worden omschreven als een onvermogen en onwil om nog langer verbinding te maken met het leven. Dit proces van losraken en vervreemding (van de wereld, anderen en jezelf) levert permanente spanning en verzet op en het versterkt het verlangen om het leven te beëindigen. Deze ervaring van losraken en vervreemding is geëxpliciteerd in de volgende vijf thema’s:

1) Een diep gevoel van existentiële eenzaamheid;

2) Het gevoel er niet meer toe te doen;

3) Een onvermogen tot zelfexpressie;

4) Geestelijke en lichamelijke moeheid van het leven;

5) Een innerlijke afkeer en weerstand ten aanzien van (gevreesde) afhankelijkheid.

Type onderzoek Kwalitatief fenomenologisch onderzoek; empirische ethiek
Discipline Zorgethiek, humanistiek, geestelijke/existentiële begeleidingskunde
Trefwoorden Voltooid leven; levensmoeheid; ouderen; existentiële vragen; eenzaamheid
Website http://www.elsvanwijngaarden.com/nl
Publicaties Hieronder een greep uit de belangrijkste publicaties, met link naar de fulltext of het abstract.

Wijngaarden, E.J. van, (2015) Een voltooid of een gestold levensverhaal?, Tijdschrift voor Geestelijke Verzorging (TGV), 18, nr. 80, 52-55.

Lopend of afgerond Afgerond op 22 november 2016
Datum indiening of aanpassing 15 maart 2017
Contactpersoon Els (E.J.) Wijngaarden
Betrokkenheid VGVZ n.v.t.