Leren van spirituele zorg in Nederlandse ziekenhuizen

Leren van spirituele zorg in Nederlandse ziekenhuizen

(Learning spiritual care in Dutch hospitals. The impact on healthcare of patients in palliative trajectories)

Achtergrond en vraagstelling

De Richtlijn Spirituele Zorg van het Integraal Kankercentrum Nederland spoort geestelijk verzorgers, als specialisten op het terrein van spirituele zorg, aan om de verantwoording te nemen andere hulpverleners op dit terrein te scholen. Hoe een dergelijke scholing dient te worden vormgegeven en wat de effectiviteit van deze scholing is: over beide kwesties is nauwelijks iets bekend. En wat de effectiviteit betreft, hier gaat het over twee vragen: (1) schenken hulpverleners inderdaad meer aandacht aan spirituele vragen en verbetert dit de zorg?, en (2) wat merken patiënten als het gaat om aandacht voor hun behoeften op dit gebied?

Opzet onderzoek

We hebben gekozen om het antwoord op deze vragen te zoeken door middel van praktijkgericht onderzoek (action research). In een aantal topklinische opleidingsziekenhuizen zijn  verschillende reguliere klinische teams van artsen en verpleegkundigen (longziekten, oncologie, interne geneeskunde, dialyse) geschoold om via aandacht voor spirituele vragen de zorg voor patiënten te verbeteren. De pilotscholing spirituele zorg was er op gericht professionele zorgverleners sensitief te maken voor spirituele behoeften, om vervolgens bewuster aandacht te kunnen geven vanuit de eigen rol als arts/verpleegkundige en/of waar nodig te verwijzen (het ABC schema van de Richtlijn). Deelnemers aan de scholing konden zich via een site voorbereiden op de scholing. Aan de hand van  voormetingen en nametingen is gekeken of hulpverleners competenter worden en of patiënten meer aandacht voor deze spirituele zorgbehoeften ervaren. Daarbij is gebruik gemaakt van verschillende kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeksmethoden: gestandaardiseerde vragenlijsten, semi-gestructureerde interviews, analyse van onderwijsmateriaal en casuïstiek.

Resultaat

Patiënten ervaren significant meer aandacht voor hun levensvragen na de interventie (vergeleken met controle afdelingen), verpleegkundigen zijn zowel na 1 maand als na 6 maanden op 4 van 6 competenties t.a.v. spirituele zorg significant verbeterd. Bij artsen zijn de resultaten minder (1 van 6) en minder blijvend. Geestelijk verzorgers hebben ervaren dat ze met 2 lessen van ca. 90 minuten een wezenlijke bijdrage kunnen leveren, stereotypen tussen disciplines onderling kunnen verminderen. Scholing spirituele zorg is het effectiefst als het onderdeel is van een implementatieprogramma.

http://dx.doi.org/10.1179/1743291X12Y.0000000008 https://doi.org/10.1177/0269216316676648

http://www.jripe.org/index.php/journal/article/view/229/125

https://doi.org/10.1177/1049909117692959

https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/08854726.2017.1393039

https://www.rug.nl/research/portal/publications/learning-spiritual-care-in-dutch-hospitals(7ed7678c-fb2c-4aa7-950f-cf79e6866013).html