Actueel

Zijne Majesteit de Koning heeft donderdagmiddag 3 december online gesproken met vertegenwoordigers van de VGVZ over hun werk en de impact van de coronapandemie.

Koning Willem-Alexander sprak met Robert Koorneef, Ayse Turk, Desiree van der Hijden (beiden werkzaam in het ziekenhuis), Lisa van Duijvenbooden (GGZ) en Karin Seijdell (verstandelijk gehandicaptenzorg en geestelijke verzorging thuis) over hun werk in coronatijd. Het gesprek ging over de ondersteuning die zij bieden aan cliënten, patiënten, familieleden en zorgmedewerkers en de specifieke hulp die gevraagd en geboden wordt tijdens de coronapandemie. Daarnaast kwam onder meer de verhoogde werkdruk aan bod.

Gedeelde lockdown
Corona raakt ons allemaal. Desiree beschreef hoe Corona de dood als gespreksonderwerp heeft genormaliseerd. Het grillige verloop

van de ziekte zorgt voor veel onmacht bij zorgverleners. Kwetsbaarheid is daarmee een normaler gespreksonderwerp geworden. En ook andere zorgverleners dan geestelijk verzorgers zijn nu te vinden in de bloementuin van het ziekenhuis waar overleden patiënten worden herdacht. Vanuit de psychiatrie vertelde Lisa hoe cliënten die langdurig op het instellingsterrein wonen, ineens het gevoel hadden dat heel Nederland hun ervaring deelde, van lockdown en onvrijheid.

Karin vertelde over de grote impact van Corona op het leven van mensen met een verstandelijke beperking: over het beperken van familiebezoek en de chaos die corona in hun leven bracht. Maar ook over nieuwe, waardevolle manieren om samen te leven en afscheid te nemen. Ayse vertelde over haar ervaringen met peer support en met het ondersteunen van patiënten.

Korte impressie gesprek met de Koning
(downloadbaar bestand – link verloopt op 11 december 2020)

Betrokken
De koning vroeg in het bijzonder naar de eigen ervaringen van de geestelijk verzorgers. Het was een open gesprek.

Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima spreken per telefoon, in videogesprekken en waar mogelijk tijdens werkbezoeken met betrokkenen over de gevolgen van de coronacrisis en de inzet van zovelen ter bestrijding van de pandemie.

Op 9 september heeft Anke Liefbroer aan de Vrije Universiteit Amsterdam met succes haar proefschrift ‘Interfaith spiritual care’ verdedigd. Haar dissertatie gaat over de rol van levensbeschouwelijke verschillen in de praktijk van geestelijke verzorging. Deze rol onderzocht zij aan de hand van literatuurstudie, vragenlijstonderzoek onder geestelijk verzorgers en zorgontvangers, en analyse van gespreksopnamen tussen geestelijk verzorgers en hun gesprekspartners. Een voornaamste bevinding is dat levensbeschouwelijke verschillen in relatie tot verbondenheid aan tradities in de praktijk van geestelijk verzorgers meestal geen of een zeer geringe rol spelen. Geestelijk verzorgers lijken in staat met levensbeschouwelijke verschillen om te gaan door zingeving en existentiële thema’s op generieke wijze bespreekbaar te maken.

Een samenvatting van het proefschrift en nog meer info vind je hier.

Op 14 september heeft collega Nico van der Leer aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht met succes zijn proefschrift “Zinvolle zorg in het verpleeghuis en de rol van de geestelijk verzorger” verdedigd. Uitgangspunt van zijn studie is dat zorg en zin met elkaar samenhangen, hoe deze samenhang er in de zorgpraktijk uit ziet heeft hij kwalitatief-empirisch onderzocht.

Meer…

Direct gesprekken aanvragen met een geestelijk verzorger in de thuissituatie

Iedereen die met ziekte, verlies of kwetsbaarheid te maken krijgt kan vragen hebben als: Wat betekent dit voor mij? Hoe kan ik verder? Waar ontleen ik kracht aan? Vanaf nu kan iedereen die over deze levensvragen wil praten bellen naar 085 004 3063 om gesprekken met een geestelijk verzorger thuis aan te vragen. Ook zorgverleners kunnen naar dit nieuwe nummer doorverwijzen.

Voor onderstaande groepen wordt een aantal gesprekken vergoed:

• thuiswonenden van 50 jaar en ouder
• mensen met een ongeneeslijke aandoening en hun naasten
• kinderen en jongeren t/m 18 jaar die ongeneeslijk ziek zijn en hun naasten

Vraag een gesprek aan

Het landelijk nummer is: 085 004 3063 (lokaal tarief). Na het intoetsen van een postcode wordt u doorverbonden met een regionaal contactpunt.

Ook nu, in tijden van corona, zijn gesprekken thuis mogelijk. Er wordt gewerkt volgens de richtlijnen van het RIVM.

Meer informatie over levensvragen: www.geestelijkeverzorging.nl/levensvragen

Het juni-nummer van TGV is voor een groot deel gewijd aan hoe geestelijk verzorgers zijn omgegaan met de corona-crisis.

Als voorproefje alvast twee artikelen: Afscheidsrituelen in tijden van corona  (Joanna Wojtkowiak en Esli Jongen), en een column van collega Marieke Schoenmakers.

Een samenhangende benadering voor het hele dementietraject, vanuit het perspectief van personen met dementie en hun mantelzorgers. Dat is de kern van de nieuwe Zorgstandaard Dementie, die vandaag is gepresenteerd. De Zorgstandaard ondersteunt hiermee dementienetwerken om hun dementiezorg te verbeteren, persoonsgericht en integraal. Het Zorginstituut heeft de Zorgstandaard Dementie geautoriseerd nadat meer dan 20 partijen deze hebben onderschreven. Daaronder vertegenwoordigers van zorgorganisaties, cliënten en mantelzorgers en de zorgverzekeraars, en vele beroepsorganisaties. De Zorgstandaard Dementie 2020 vervangt die uit 2013.

‘Wij hebben nu een heldere visie ontwikkeld op persoonsgerichte en integrale zorg voor personen met dementie én mantelzorgers’, vertelt Robbert Huijsman, voorzitter van de werkgroep. ‘Kern daarvan is het mensbeeld in plaats van het ziektebeeld: zo lang mogelijk méns zijn en regie houden, met gezamenlijke besluitvorming en respect voor de eigen wensen en behoeften van de unieke persoon, ook bij gevorderde dementie.’

Juiste hulp op juiste moment

Die visie is doorvertaald naar alle fasen van het dementietraject, van de niet-pluisfase tot en met de stervensfase en de nazorg voor mantelzorgers, opdat de juiste persoon de juiste hulp op het juiste moment kan geven.  Huijsman: ‘De integraliteit hebben we verder doorontwikkeld op de niveaus van professional, organisatie en stelsel, met hoekstenen zoals één zorgleefplan, casemanagement en gecoördineerde netwerkzorg. Uiteindelijk zijn we gekomen tot 25 concrete aanbevelingen voor wat goede dementiezorg en -ondersteuning is. Ook hebben we 12 kwaliteitsindicatoren benoemd. Die zijn overigens niet verplicht maar alle betrokken partijen hebben die omarmd als hulpmiddel voor leren en verbeteren.’

Gezamenlijkheid

De focus van de Zorgstandaard Dementie ligt op het wat en waarom van persoonsgerichte en integrale zorg, niet op het wie en hoe. Projectleider Rinske Boomstra: ‘Die uitwerking van wie en hoe hoort thuis in richtlijnontwikkeling en regionale zorgprogrammering. Daar liggen ook de prestaties, contractering en eventuele verantwoording. Met deze Zorgstandaard Dementie geven we vooral een verbindende visie en een perspectief om het hele dementietraject te kunnen verbeteren. En het mooie is dat we hem echt in gezamenlijkheid hebben ontwikkeld.’

Zingeving essentieel thema

Tim van Iersel van de Landelijke Vereniging voor Geestelijk Verzorgers (VGVZ): ‘Dementie beïnvloedt hoe iemand in het leven staat, wat hij of zij belangrijk vindt en wat nog zin geeft in het leven. Wij zijn daarom blij met deze nieuwe Zorgstandaard, waarin zingeving een essentieel thema is en er aandacht is voor ethische dilemma’s. De VGVZ onderschrijft de Zorgstandaard van harte, omdat ze erop vertrouwt dat het de zorg voor mensen met dementie en hun naasten verbetert en hen daarmee helpt het leven zinvol te blijven vormgeven. Daarom brengt de VGVZ deze Zorgstandaard onder haar leden onder de aandacht en stimuleren we samenwerking met andere beroepsgroepen. Want alleen samen kunnen we goede en zinvolle zorg voor mensen met dementie en hun naasten realiseren.’

Kennisdossiers

De herziening van de Zorgstandaard Dementie vond plaats als onderdeel van het praktijkverbeterprogramma Dementiezorg voor Elkaar. Dat programma ondersteunt dementienetwerken ook bij de implementatie van de aanbevelingen en ontwikkelt daarvoor kennisdossiers. De Zorgstandaard Dementie is ontwikkeld volgens de Aqua-leidraad voor kwaliteitsstandaarden.

De belangrijkste veranderingen:

• Duidelijke positionering van persoonsgericht (model van Kitwood) en integraal (het regenboogmodel van Valentijn);
• Samenhangende benadering van het hele dementietraject, van zorg én ondersteuning voor mensen met dementie en hun naasten;
• Aandacht voor mensen met een migratie-achtergrond en jonge mensen met dementie;
• 25 concrete aanbevelingen en 12 (niet verplichtende) kwaliteitsindicatoren (structuur, proces en uitkomst);
• Breed draagvlak: meer dan 20 beroeps- en belangenorganisaties, ook betrokken geweest bij de totstandkoming, onderschrijven de Zorgstandaard Dementie;
• Veel compacter

De Zorgstandaard Dementie 2020 en de bijbehorende publieksversie van Alzheimer Nederland zijn in te zien en te downloaden op http://zorgstandaarddementie.nl.

Speciaal voor geestelijk verzorgers heeft vereniging Reliëf een leaflet met een Oase aan zelfzorgtips gemaakt: Ontspannen, Afstemming met collega’s, Spiritualiteit en Emoties.
Van harte ondersteund door de VGVZ.

Ook de FBZ, vakbond voor zorgprofessionals, biedt een aantal handreikingen om mentaal en fysiek fit te blijven. Zo zijn er flyers voor de VVT en de gehandicaptenzorg, en voor zorgprofessionals in het ziekenhuis een soortgelijke flyer gemaakt door artsenorganisaties. Op haar website heeft de FBZ ook een speciale pagina met tips en goede initiatieven om goed voor jezelf en voor elkaar te zorgen.

De VGVZ heeft in de afgelopen dagen meerdere vragen gekregen van geestelijk verzorgers en ook van organisaties met als thema: wat kan en mag een geestelijk verzorger nu wel en niet doen? Daarvoor is een richtlijn opgesteld. Met deze richtlijn wil de VGVZ inzicht geven hoe te handelen in tijden van Corona/COVID-19. Deze richtlijn kan in de komende tijd aangepast worden.

Hier vind je altijd de laatste versie. Vragen hierover kun je richten aan corona@vgvz.nl.

Amsterdam/Groningen, 27 maart 2020

De Protestantse Theologische Universiteit Amsterdam en Groningen heeft dr. Erik Olsman (1980) benoemd tot universitair hoofddocent Geestelijke Verzorging.

“Met Olsman haalt de PThU een gedreven wetenschapper en enthousiaste docent in huis. Daarnaast heeft Olsman veel ervaring als geestelijk verzorger in de psychiatrie en palliatieve zorg. Die combinatie stelt Olsman in staat om het profiel van Geestelijke Verzorging aan de PThU verder vorm te geven en zichtbaar te maken”, aldus een verheugde prof. dr. Mechteld Jansen, rector van de PThU.

Over Erik Olsman
Dr. Olsman studeerde cum laude af in de theologie en promoveerde in de medische ethiek. Hij beschikt over ruime ervaring in onderzoek en onderwijs aan het Leids Universitair Medisch Centrum, Amsterdam Universitair Medisch Centrum en de Vrije Universiteit. Zijn werk aan de academie combineert hij met de functie van geestelijk verzorger in een hospice. Eerder werkte hij als geestelijk verzorger in de geestelijke gezondheidszorg. De synode van de Protestantse kerk heeft ingestemd met deze benoeming.
Erik Olsman: “Juist in een periode als deze zie je het belang van geestelijke verzorging. Er spelen zoveel grote vragen in dit vak: ‘Waarom krijg ik dit virus?’ ‘Nu mijn zoon niet meer op bezoek komt, waarom zou ik mijn bed dan nog uitkomen?’ Geestelijk verzorgers laten zich raken door zulke zingevingsvragen. Dat kan opluchting geven: de ander voelt zich in haar worsteling gezien voelt en durft weer te hopen op een toekomst. Maar er zijn ook andere effecten van geestelijke verzorging, die ik met anderen, met behulp van wetenschappelijke methoden, laat zien. Geestelijk verzorgers van de toekomst verstaan niet alleen hun ambacht goed, maar kennen ook wetenschappelijke methoden. Bovendien weten ze zich gedragen door hun eigen zingeving of geloof. Daar draag ik graag aan bij!”
De benoeming van Erik Olsman gaat in per 1 juni 2020.

Over de PThU en Geestelijke Verzorging
De Protestantse Theologische Universiteit leidt theologen op die betrokken zijn op kerk en samenleving. Deze theologen worden predikant in een kerk, pionier ergens in de samenleving, of geestelijk verzorger. Binnen het vak Geestelijke Verzorging aan de PThU is een nauwe samenwerking met justitie, krijgsmacht, ziekenhuizen, GGZ en andere zorginstellingen. Zo kunnen studenten die geestelijk verzorger willen worden in verschillende contexten ervaring opdoen.

In verband met de snelle verspreiding van de Corona-epidemie hierbij een bericht voor alle geestelijk verzorgers.

Hoe zelf te handelen in het contact met patiënten / cliënten?
Volg in de eerste plaats de richtlijnen van het RIVM en de GGD in je eigen regio. Volg daarnaast ook de richtlijnen en aanwijzingen van je eigen instelling (indien van toepassing).
De LinkedIn-groep van de VGVZ kun je gebruiken voor onderlinge uitwisseling, bijvoorbeeld van manieren voor contact met cliënten / patiënten ondanks de fysieke beperkingen.

Inzet GV op landelijk niveau?
De VGVZ staat in contact met de landelijke werkgroep Geestelijke verzorging bij rampen, in de persoon van Marjo van Bergen. Op dit moment is er nog geen sprake van landelijke actie, maar gezien de ontwikkelingen kan dat snel veranderen. Ons bereiken berichten dat op verschillende plaatsen al wel nagedacht en actie ondernomen wordt m.b.t. de Corona crisis.
Het zou goed zijn als wij als beroepsgroep een groep van geestelijk verzorgers paraat hebben om er in de brede zin van het woord te zijn als de situatie daarom vraagt.
Daarvoor willen we hierbij geestelijk verzorgers oproepen die (vrijwillig) beschikbaar zijn.

Oproep
We willen nu graag twee dingen inventariseren:

1. Waar in den lande er al actie ondernomen wordt door geestelijk verzorgers i.v.m de Corona-epidemie, wat en door wie, zodat we zicht krijgen op praktijken en mogelijkheden, en die ook kunnen delen;
2. Wie lokaal bereid, beschikbaar en inzetbaar zijn, mocht er een beroep op ons gedaan worden. Ben je ervaren geestelijk verzorger en inzetbaar in het geval van een gecoördineerde landelijke of regionale actie?

Stuur dan voor 16 maart een mail met je naam, woonplaats en werkplek naar corona@vgvz.nl. Je krijgt dan verder bericht van Marjo van Bergen of ondergetekende.

Vervolg
Als er nieuwe ontwikkelingen zijn i.v.m de Corona-epidemie en de inzet van geestelijk verzorgers hierbij, dan melden we dat steeds in aparte Nieuwsberichten.

Met hartelijke collegiale groet,
Moritz Pfähler, voorzitter VGVZ